NAMEN VAN PLANTEN deel 2

Dit is het vervolg van mijn speurtocht naar de oorsprong van plantennamen.

Ik ben vooral benieuwd naar namen die iets vertellen over een persoon naar wie de plant genoemd is, of over een plaats op aarde waar de plant oorspronkelijk vandaan komt.

Ik ben in mijn eigen tuin op zoek gegaan naar planten waarvan ik het vermoeden had dat de naam afgeleid was van een persoon of een geografische plaats.

Dit blijkt bij erg veel planten uit mijn tuin het geval te zijn. Enkele ervan zal ik hieronder bespreken en illustreren. Skimma japonica var. Reevesiana (=Skimmia reevesiana). John Reeves (1774 – 1856) was een Britse natuuronderzoeker met een grote verzameling illustraties van Chinese planten, dieren en kunst. John Reeves, geschilderd

Die verzameling ontstond door zijn werk als door George Chinnery,The thee-inspecteur in Canton (Guangzhou) Fitzwilliam Museum, Cambridge voor de Britse Oost-Indische Compagnie.

Reeves verbleef van 1812 tot aan zijn pensionering in 1831 in China en werd bij de Chinezen bekend als Li Shi (Tea Chief).

Van bijzondere Chinese kunst, dieren en planten die hij op zijn tochten in China tegenkwam, gaf hij Chinese kunstenaars opdracht om gedetailleerde tekeningen in westerse stijl te maken.

Veel van zijn enorme verzameling is nog steeds te bewonderen in het Natural History Museum in Londen. Hij introduceerde in Europa een aantal bijzondere Chinese tuinplanten, zoals deze Skimmia. De in opdracht gemaakte Chinese Skimmia tekening van de Rijstpapierplant reevesiana.

Een andere door hem ontdekte plant is de Rijstpapierplant (Tetrapanax papyrifer). Hier wordt dus het rijstpapier van gemaakt dat ik als ex-roker nog ken van de Rizla-blauw sigarettenvloeitjes.

Reeves stuurde een levend exemplaar rond 1830 naar de tuinen van de Horticultural Society te Chiswick (Londen), maar de plant stierf kort na aankomst.

Het enige bewijs dat van deze eerste ontdekking overbleef, was de tekening die hij in China had laten maken. Na zijn pensionering bleef hij actief in de Horticultural Society.

Rond 1840 weet hij de Society er toe te brengen om Robert Fortune als plantenverzamelaar uit te zenden naar China. (Zie: Euonymus fortunei) N.B. Rond 1860 kreeg de Horticultural Society het predikaat “Royal” door toedoen van Albert, de prins-gemaal van koningin Victoria, die in die dagen de voorzitter was.

De Royal Horticultural Society (RHS) bestaat inmiddels al meer dan 200 jaar. Zij organiseert onder meer de jaarlijkse Chelsea Flower Show. Tetrapanax papyrifer. Foto Tannie Goedbloed.

Euonymus fortunei ‘Emerald ’n’ Gold’ (Japanse Kardinaalsmuts). Robert Fortune werd geboren in 1812 te Kelloe in Berwickshire (Schotland).

Zijn botanische opleiding genoot hij bij de Royal Botanic Gardens in Edinburgh.

Zijn eerste baan was die van hoofdopzichter van de warme kas van de Horticultural Society in Chiswick.

Dit genootschap zond hem in 1843 op reis naar China om planten te verzamelen die geschikt zijn voor de Engelse Robert Fortune tuinen.

Er waren echter maar enkele havens geopend voor buitenlandse schepen en het was buitenlanders niet toegestaan om zich verder dan 50 km van deze havens te begeven. Door zich als Chinees te verkleden wist Fortune dit verbod te omzeilen.

Hij bezocht vooral de kwekerijen om waardevolle tuinplanten te vinden. Een tweede en derde reis naar China ondernam hij in opdracht van de Britse Oost-Indische Compagnie met als doel het zoeken van nieuwe theegebieden en theeplanten voor India. Ook moest hij theemakers aanwerven om in India de mensen het thee maken te leren.

Hij wist het Chinese theemonopolie te breken door duizenden theestruiken per jonk vanuit China naar India te smokkelen, een daad waar in China de doodstraf op stond!

Het uiteindelijke resultaat van deze smokkel was een bloeiende theecultuur in Ceylon (Sri Lanka) en de Darjeelingstreek in India.

Euonymus fortunei ‘Emerald ‘n’ Gold’ Fortune ondernam later reizen naar Formosa (Taiwan) en Japan. Een van de in Japan verzamelde planten was een bontbladige Japanse Kardinaalsmuts, die waarschijnlijk de stamvader is van mijn Euonymus fortunei met smaragdgroen-en-gouden bladeren. Schizostylis coccinea (Kafferlelie). Dit Zuid-Afrikaanse bolgewas heeft rode bloemen. De variëteit ‘Mrs Hegarty’ is echter roze. Deze is genoemd naar Blanche Hegarty, de echtgenote van een huisarts te Clonbur in het Ierse graafschap Galway. Zij was een enthousiast tuinierster en moet een prachtige tuin hebben gehad.

Tussen de zaailingen van een pol Kafferlelies die zij kreeg uit de tuin van de naburige Ebor Hall ontdekte zij rond 1918 een roze bloeiend exemplaar. Blanche Hegarty Blanche nam haar roze Schizostylis mee naar Glasnevin, de botanische tuin van Dublin.

De directeur van Glasnevin, sir Frederick Moore, vernoemde de plant naar haar en raadde haar aan om hem te exposeren op een show van de Royal Horticultural Society in Londen.

Daar baarde de plant veel opzien. Schizostylis coccinea ‘Mrs. Hegarty’ Hacquetia epipactis.

Dit bescheiden plantje groeit in het wild in vochtige bossen in Midden- en Zuid-Europa. Het is genoemd naar Belsazar de la Motte Hacquet (ook Balthazar Hacquet genoemd), een geleerde van Franse afkomst die leefde van ca. 1739 tot 1815 in Carniola, een streek die het grootste deel van het huidige Slovenië beslaat en toentertijd onderdeel was van het Oostenrijkse keizerrijk.

Hij was chirurg en professor in de anatomie, maar deed ook onderzoek op allerlei andere terreinen, zoals geologie, mineralogie, scheikunde en plantkunde. Balthazar Hacquet, waarschijnlijk geschilderd door François-Xavier Fabre Hacquet is vooral bekend vanwege zijn wetenschappelijke reizen door het keizerrijk.

Hacquetia epipactis Hij schreef een boek over de bergflora van de Julische Alpen in Carniola en liet een herbarium van meer dan 4000 plantensoorten na.

Omphalodes cappadocica ‘Starry Eyes’ (Vast vergeet-mij-nietje). Omphalodes is inheems in Zuid-Europa en Turkije. Deze variëteit met bloemen als blauwmet-witte sterretjes kwam spontaan op als zaailing in een tuin in Ierland. De soortnaam cappadocica is afkomstig van de bij toeristen welbekende landstreek Cappadocië in Turkije. Omphalodes cappadocica ‘Starry Eyes’ Cappadocië, Turkije Narcissus ‘Rip van Winkle’ Narcissus ‘Rip van Winkle’ (Narcis). Dit is een kleine gevuldbloemige narcis met puntige bloemblaadjes. Men zou kunnen denken dat de naam afkomstig is van een bestaand persoon, maar dit is niet het geval. Rip van Winkle is de hoofdpersoon in het gelijknamige korte verhaal van de Amerikaanse schrijver Washington Irving (1783-1859). Het verhaal werd in 1819 gepubliceerd.

De vertelling gaat over een Amerikaanse man van Nederlandse afkomst uit de Catskill Mountains. Hij raakt vòòr de Amerikaanse Burgeroorlog in slaap en Rip van Winkle, titelpagina. wordt na 20 jaar in een totaal andere wereld New York Public Library wakker.

Het verhaal is (in het Engels) te lezen op www.bartleby.com/310/2/1.html

Frans Overes. wordt vervolgd

Gebruikte bronnen: · Google-zoekmachine · Wikipedia · Wikimedia · ABC van het Plantenlatijn. Betekenis van botanische namen. Door Guy de Kinder. · De grote ontdekkingsreizigers. Redactie: Robin Hanbury-Tenison. · Tijgers op de Ararat. Natuurhistorische reisverhalen 1700 – 1950. Door Anne S. Troelstra. · Planten van naam. Door Alex Pankhurst.